Prins Friso van Oranje-Nassau van Amsberg
Auteursrecht: ©H G Cladder
Prins Friso is geboren in Utrecht op 25 september 1968. Hij was het tweede kind van prinses Beatrix en prins Claus. Hij was derde in lijn om Juliana op te volgen als staatshoofd.
Jeugd
Zijn jeugdjaren bracht hij tot 1981 met zijn ouders en twee broers door op kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche. "Je mag Alex wel in elkaar slaan, maar niet doodslaan, want dan moet ik koning worden", is een bekende uitspraak van hem uit zijn kindertijd over zijn broer Willem-Alexander en zijn afkeer van het koningschap.
Opleiding
De prins ging naar de lagere school op de Nieuwe Baarnsche School in Baarn. Daarna ging hij naar Het Baarnsch Lyceum, dat hij in 1981 inruilde voor het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum in Den Haag, waar hij in 1986 zijn vwo-diploma behaalde. Van 1986 tot en met 1988 volgde hij de studie Mechanical
Engineering aan het College of Engineering van de Universiteit van Californië - Berkeley, die hij met succes afrondde. Van 1988 tot 1994 studeerde hij luchtvaart- en ruimtevaarttechniek aan de Technische Universiteit Delft. Hij liep stage bij de Amerikaanse vliegtuigfabrikant McDonnell Douglas.
Vanaf 1990 studeerde hij ook bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
In 1995 slaagde hij hier voor zijn doctoraalexamen. Door het behalen van drie universitaire diploma's begon hij in de media 'prins bolleboos' genoemd te worden.
Om voorbereid te zijn op een eventueel koningschap volgde hij privélessen in onder andere parlementaire geschiedenis en Nederlands Recht.
Privé
Roddel
Om hardnekkige geruchten over zijn seksuele geaardheid te ontkennen, bracht Friso op 14 februari 2001 via de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) een officiële verklaring uit, waarin hij meldde "niet homoseksueel, maar heteroseksueel" te zijn. Directeur-generaal Eef Brouwers van de RVD liet weten dat "de prins beweringen dat hij iets zou zijn wat hij niet is, meer dan beu is".
Huwelijk
Op 7 juli 2002 meldde de RVD dat Mabel Wisse Smit "tot de vriendenkring van de prins" behoorde. Een jaar later, op 30 juni 2003, volgde de verloving. Nadat Friso zich verloofd had met Mabel, schreef minister-president Jan Peter Balkenende op 10 oktober 2003 aan het parlement dat Friso en Mabel "onvolledige en onjuiste" informatie hadden gegeven over Mabels contacten met de in 1991 vermoorde drugscrimineel Klaas Bruinsma en dat de regering daarom besloten had voor het huwelijk geen toestemmingswet in te dienen bij de Staten-Generaal.
Friso had naar aanleiding van de controversie een dag eerder schriftelijk aan Balkenende laten weten zelf ook niet meer de Staten-Generaal om toestemming te willen vragen. Hij meldde ondanks dat toch met Mabel te zullen trouwen. Friso schreef in het door hem openbaar gemaakte schrijven dat hij en Mabel ten onrechte de indruk hadden gewekt "dat het ging om een oppervlakkige relatie van ongeveer twee en een halve maand in 1989, met daarna nog een enkele ontmoeting". Hij maakte duidelijk dat in tegenstelling tot wat gezegd was, de contacten niet waren beëindigd, nadat Mabel zich bewust was geworden van Bruinsma's criminele activiteiten.
In werkelijkheid, zo gaf Friso toe, betrof het "meer dan een oppervlakkige relatie" en hadden Mabel en Bruinsma gedurende drie maanden in 1989 "regelmatig contact met elkaar". "Toen Mabel zich bewust werd van zijn activiteiten heeft zij in de daarop volgende anderhalf jaar hem nog met enige regelmaat gezien", aldus Friso in zijn brief. "Feit is ook", schreef hij, "dat Mabel meerdere malen gelogeerd heeft bij de heer Bruinsma".
Friso en Mabel trouwden op 24 april 2004 in Delft. Het huwelijksfeest werd bescheiden gevierd in verband met het overlijden van Friso's grootmoeder, prinses Juliana, een maand eerder. In de Oude Kerk zegende dominee Carel ter Linden het huwelijk in.
Doordat er voor het huwelijk geen toestemming was gevraagd bij de Staten-Generaal werden hij en zijn eventuele toekomstige kinderen op grond van artikel 28 van de Grondwet van de erfopvolging uitgesloten. Op grond van de Wet lidmaatschap koninklijk huis verloor hij daarmee ook het lidmaatschap van het Koninklijk Huis. Ook verloor hij de titel 'Prins der Nederlanden'. Bij Koninklijk Besluit van 19 maart 2004, is bepaald dat Friso het gebruik van de titel 'Prins van Oranje-Nassau' als persoonsgebonden en niet-erfelijke titel mocht voortzetten, net zoals het uitdukking 'Koninklijke Hoogheid'.
Het echtpaar kreeg in totaal twee kinderen Luana (26 maart 2005) en Zaria (18 juni 2006). Beide kregen zij de titel gravin van Oranje-Nassau, jonkvrouw van Amsberg
Ongeluk en overlijden
Tijdens zijn laatste vakantiedag in het Oostenrijkse Lech raakte Friso op 17 februari 2012 met zijn plaatselijke jeugdvriend Florian Moosbrugger bedolven onder een sneeuwlawine. Moosbrugger wist zich te bevrijden, mede doordat hij een lawine-airbag droeg. Doordat Friso een lawinepiep bij zich had, wisten de reddingswerkers waar hij lag. Friso lag onder een laag van veertig centimeter sneeuw. Vijfentwintig minuten na het ongeval werd hij bevrijd. Al die tijd hadden zijn hersens te weinig zuurstof gehad. Ter plekke werd hij gedurende vijftig minuten gereanimeerd. Toen zijn hart weer begon te kloppen, werd hij per helikopter naar het Landeskrankenhaus in Innsbruck gebracht. Friso bevond zich tijdens het ongeval in het zogenaamde vrije skigebied, buiten de piste. Het lawinegevaar was die dag 4 op een schaal van 5, wat betekent dat buiten de pistes skiën een groot risico inhoudt. Uit MRI-onderzoek bleek dat Friso aan het zuurstofgebrek een ernstige hersenbeschadiging had opgelopen. Hij bevond zich in comateuze toestand. Het was zeer onzeker of hij ooit weer bij bewustzijn zou komen.
Op 1 maart 2012 werd Friso overgebracht naar het Wellington Hospital in zijn woonplaats Londen. De RVD deelde op 19 november 2012 mee dat de prins "af en toe tekenen" vertoonde "van zeer klein bewustzijn". De overheidsdienst meldde dat de gezondheidstoestand onzeker bleef en dat het medisch team nog steeds zeer bezorgd was.
Op 9 juli 2013 werd de prins naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag gebracht, aangezien verdere behandeling in het ziekenhuis geen meerwaarde meer zou hebben. Friso verkeerde volgens de RVD tot zijn overlijden in een minimaal-bewuste toestand.
Prins Friso overleed op 12 augustus 2013 op 44-jarige leeftijd in Paleis Huis ten Bosch, volgens de Rijksvoorlichtingsdienst "aan complicaties die zijn opgetreden ten gevolge van de hersenbeschadiging veroorzaakt door zuurstoftekort bij zijn ski-ongeval in Lech, Oostenrijk". Hij werd op 16 augustus 2013 in besloten kring begraven op de Nederlands Hervormde Begraafplaats Hoge Vuurseweg in Lage Vuursche.